Τρίτη 8 Δεκεμβρίου 2015

Τῦμβος Μαραθωνομάχων





   Ἰδιαιτέρων τιμῶν ἔτυχαν οἱ πολεμιστὲς ποὺ δὲν ἐπέζησαν τῆς Μάχης τοῦ Μαραθῶνος τὸ 490 π.Χ., ἀφοὺ προκειμένου νὰ ἐξυμνηθῇ ἡ ἀνδρεία ποὺ ἐπέδειξαν, τὰ ὀστά τους δὲν μεταφέρθηκαν στὸ Δημόσιο Σῆμα ἀλλὰ κάηκαν καὶ ἐνταφιάστηκαν σὲ τῦμβο ποὺ δημιουργήθηκε in situ. 

   Ἡ ἀνασκαφικὴ ἔρευνα ἐπιβεβαίωσε τὶς πληροφορίες τοῦ Ἡροδότου (6.117) γιὰ τὴν ταφή 192 νεκρῶν, οἱ ὁποῖοι βρέθηκαν μέσα σὲ στρῶμα στάχτης μαζὶ μὲ ὁστὰ θυσιασμένων ζώων, ἀλλὰ καὶ πλῆθος ἀγγείων ποὺ εἶχαν μεταφέρει πιθανότατα οἱ οἰκεῖοι τῶν θυμάτων, ἀγγεῖα ποὺ χρονολογοῦνται στὶς ἀρχὲς τοῦ 5ου αἰ..

Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2015

Θράκη - Γῆ τοῦ Ὀρφέως!





Μὲ τὴν ὄψη, μὲ τ΄ ἀνάστημα
μὲ τὸ νοῦ μὲ τὸ βιολί
νὰ ἡ Θρακιώτισσα τῶν ὅλων
ζωντανεύτρα μουσική!
Καὶ μ΄ ἐσένα, Ὀρφέα, σὰν πνέματα
κι ἐμεῖς καὶ ὅλα καὶ οἱ Θεοί
κι ἦταν ἡ λατρεία μυστήριο
καὶ ἡ θρησκεία μουσική. 

Κ. Παλαμᾶς,
Ὁ Δωδεκάλογος τοῦ Γύφτου, Λόγος ΙΒ’ -Ὁ κόσμος

***


Θράκη καὶ μουσικὴ συμβαδίζουν στὸ πέρασμα τῶν αἰώνων: 

«Ἀπό δέ τοῦ μέλους τοῦ ῥυθμοῦ καί τῶν ὀργάνων καί ἡ μουσικὴ
πᾶσα Θρᾳκία καί Ἀσιᾶτις νενόμισται...»
(Στράβων, «γεωγραφικά» 10, 3, 17, 1)

    Ἡ ἴδια ἡ μυθολογία, μῆτρα ποὺ γεννᾶ τὴν ἐρμηνεία ὅλων τῶν φαινομένων, τοποθετεῖ τὸν πρῶτο τῶν μουσικῶν στὴ Θράκη. Μύστης καὶ σαγηνευτής, μὲ ὅπλο τὴ λύρα του, ὁ Ὀρφέας γλύκανε τὰ ὄντα, ἐμψύχωνε τοὺς ἥρωες, ὅπως καὶ τοὺς Ἀργοναῦτες στὴν ἐκστρατεία τους καὶ θεωρεῖται ὁ ἰδρυτὴς τῶν Ὀρφικῶν.

    Στὴν εἰκόνα βλέπουμε τὸν Ὀρφέα· λεπτομέρεια ἀπὸ ἐρυθρόμορφο κρατῆρα, 450 – 440 π.Χ. Ἀρχαιολογικὴ Συλλογὴ Κρατικῶν Μουσείων Βερολίνου.



Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2015

Ἡ διαδρομὴ τῶν Ἑλληνικῶν Μύθων: Αἴας





Ἡ διαδρομὴ τῶν Ἑλληνικῶν Μύθων στὴ Δυτικὴ Μεσόγειο.

   Ἀπὸ τὸν 7ο αἰ. π.Χ. οἱ Ἕλληνες ἐγκαταστάθηκαν στὴ Νότιο Ἰταλία καὶ τὴ Σικελία. Μαζί τους ἔφεραν τοὺς μύθους τῶν θεῶν καὶ τῶν ἡρώων τους.

Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2015

Ὀρφεύς, ἄριστος ὀρχηστής...



Ὀρφεύς, 1891, Franz Stuck. Oil on gold-ground panel. Museum Villa Stuck


[15] Ἐῶ λέγειν, ὅτι τελετὴν οὐδεμίαν ἀρχαίαν ἔστιν εὑρεῖν ἄνευ ὀρχήσεως, Ὀρφέως δηλαδὴ καὶ Μουσαίου καὶ τῶν τότε ἀρίστων ὀρχηστῶν καταστησαμένων αὐτάς, ὥς τι κάλλιστον καὶ τοῦτο νομοθετησάντων, σὺν ῥυθμῷ καὶ ὀρχήσει μυεῖσθαι. ὅτι δ᾽ οὕτως ἔχει, τὰ μὲν ὄργια σιωπᾶν ἄξιον τῶν ἀμυήτων ἕνεκα, ἐκεῖνο δὲ πάντες ἀκούουσιν, ὅτι τοὺς ἐξαγορεύοντας τὰ μυστήρια ἐξορχεῖσθαι λέγουσιν οἱ πολλοί. (Λουκιανοῦ, ΠΕΡΙ ΟΡΧΗΣΕΩΣ)

Κυριακή 25 Οκτωβρίου 2015

«Μαχομένων δὲ ἐν τῷ Μαραθῶνι χρόνος ἐγίνετο πολλός»





«Μαχομένων δὲ ἐν τῷ Μαραθῶνι χρόνος ἐγίνετο πολλός»

«Kυνέγειρος ὁ Εὐφορίωνος ἐνθαῦτα ἐπιλαμβανόμενος τῶν ἀφλάστων νεός, τὴν χεῖρα ἀποκοπεὶς πελέκεϊ πίπτει»

Παρασκευή 23 Οκτωβρίου 2015

Χαρισιάδης: Ναὸς Ἐπικουρίου Ἀπόλλωνος



Δημήτρης Χαρισιάδης (Καβάλα, 15 Αὐγούστου 1911 - Ἀθήνα, 2 Ἀπριλίου 1993)

Μία ὁλόκληρη Ἑλλάδα μέσα στὶς φωτογραφίες του…



   Ἀφετηρία τῆς φωτογραφικῆς του πορεῖας ἀποτέλεσε τὸ ἀλβανικὸ μέτωπο (1940), ὅταν ὁ Χαρισιάδης ὡς ἔφεδρος ἀξιωματικὸς καὶ ἐπίσημος φωτογράφος τοῦ στρατοῦ, ἀπαθανάτισε τὴ ζωὴ τῶν στρατιωτῶν καὶ τὴν ἐπέλαση τῆς ἑλληνικῆς στρατιᾶς στὴ Βόρεια Ἤπειρο. Μετακληθεῖς λόγῳ τῆς γλωσσομάθειάς του, στὴν Ἀθήνα, κατέγραψε τὶς δύσκολες συνθῆκες διαβίωσης κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Κατοχῆς. Ὡς ἀνταποκριτὴς τοῦ εὐρωπαϊκοῦ τύπου, φωτογράφησε τὰ «Δεκεμβριανὰ» καὶ τὸν Ἐμφύλιο. Μετὰ τὴν Ἀπελευθέρωση, τεκμηρίωσε φωτογραφικὰ τὴν ἄφιξη καὶ τὴ διανομὴ τῆς ἀμερικανικῆς βοήθειας πρὸς τὴ χώρα. Ἀργότερα, μὲ ἐντολὴ τοῦ Ὑπουργείου Ἀνασυγκρότησης κατέγραψε τὴν οἰκονομικὴ ἀνάκαμψη τῆς χώρας καὶ τὰ μεγάλα ἔργα.

Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου 2015

Ἀλφειός καὶ Ἀρέθουσα...



Ἀπ’ τὰ ποταμίσια χείλη τοῦ Ἀλφειοῦ
ἀπ’ τὸν ἀσπρογάλανο κόρφο τῆς Ἀρέθουσας
κι’ ἀπ’ τοῦ Δία τὸ πέτρινο μάτι,
μέσ’ ἀπ ’τὰ πληγωμένα μάρμαρα
ποὺ φέγγει τοῦ Ἴωνα καὶ τοῦ Δωριέα ἡ ψυχή,
κι’ ἀπ ’τὰ κιονόκρανα
ποὺ δένει ὁ ἥλιος τὰ κουρασμένα του ἄλογα,
ἀπ’ τὰ πλεγμένα δάχτυλα τοῦ πεύκου καὶ τῆς δάφνης
ἐδῶ,
σὲ τούτη τὴν παρθενικὴ μῆτρα τῆς Ὀλυμπίας
ποὺ δὲν ἄλλαξε δὲ μολεύτηκε δὲ θὰ πεθάνῃ ποτέ,
ἐδῶ θὰ ξαναγεννηθῇ τὸ φῶς.

[Φῶς τῆς Ὀλυμπίας (τμῆμα), Τάκης Δόξας* (1913 – 1976)].


Τρίτη 11 Αυγούστου 2015

Nαὸς τοῦ Διὸς στοὺς ἀρχαίους Αἰζανούς.




     Ὁ Henri Paul, ὑιὸς τοῦ γνωστοῦ σὲ ὅλους μας φωτογράφου - περιηγητή Fred Boissonnas, συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν οἰκογενειακὸ φίλο καὶ συγγραφέα τοῦ λευκώματος La campagne de Macedoine, συνταγματάρχη Fernand Feyler, τὸν Μάϊο τοῦ 1921 ἐπιβιβάζεται στὸ Μπάρι μὲ κατεύθυνση τὸν Πειραιᾶ καὶ ἀπώτερη κατάληξη τὸ Μικρασιατικὸ Μέτωπο.

Τρίτη 21 Ιουλίου 2015

Ἐξαγνισμός...






Ἡ μελαγχολία ἒχει καθίσει ἀναπαυτικά 
στὶς καρδιὲς


σ`αὐτόν τὸν παράξενο μικρό μας κόσμο.


Μὲ τὴν ἀσφαλή κάλυψη τῆς ἀδιαφορίας


ξεχάσαμε
ἀγνοήσαμε
παραβιάσαμε


ὃλα τὰ ἀνθρώπινα στοιχεῖα
ποὺ φώλιαζαν στὰ σπλάχνα.


Ἡ ἀνθρωπιὰ ἒγινε στόχος
δύσκολα ἀναγνωρίσιμος


καὶ παραμένουν ἀπαρατήρητοι
οἱ ἐκτελεστὲς τῆς ἀθωότητας


''Δὲν πλήγωσα ποτὲ κανέναν ποὺ δὲν ἒπρεπε'', 
θὰ σοῦ ποῦν


καὶ ἒχουν τὴν ἐντύπωση πῶς εἶναι ἂτρωτοι·


καὶ ἒκαναν κανόνα τὴν ἐξοικείωση μὲ τὸ χάος·
τὸ χάος ποὺ ἒγινε 


δήλωση ὓπαρξης τοῦ κόσμου.


Καὶ περπατοῦσα μὲ τὸ κεφάλι σκυφτὸ
ζαλωμένη τὶς βαριὲς σκέψεις
καὶ ἂντεχα ἀδιαμαρτύρητα


ἀψηφῶντας


τὰ μουντὰ μυαλὰ ποὺ δέσποζαν.


Καὶ ὃταν ἀντίκρυσα
τὸ περίεργο ἀλισβερίσι
τῆς ἀδίστακτης δύναμης


ἒνιωσα τὸ μυαλὸ νὰ σαλεύῃ
καὶ τότε


ξέρασα τὴν πίκρα
ποὺ μὲ δηλητηρίαζαν
καὶ ἐξαγνίστηκα... 





Ἡ φωτογραφία εἶναι ἀπὸ nationalgeographic

Τρίτη 7 Ιουλίου 2015

Στ' ἀλώνια...





Στ’ ἀλώνια (Γεώργιος Δροσίνης)

Τ’ ἁλώνια καλοσάρωτα καὶ ξεχορταριασμένα,
θὰ ξαπλωθοῦν οἱ θημωνιές, ξανθόμαλλες πλεξίδες.
Τὰ στάχυα τρίβει καὶ μασᾷ περνῶντας ἡ ροκὰνα,
πλατάνι τὸ σαγόνι της, τὰ δόντια της στουρνάρια.
Τὰ βόδια σέρνουν τὸ θεριὸ ζευγαρωτὰ δεμένα

Πέμπτη 18 Ιουνίου 2015

Στὸ θεσσαλικὸ κάμπο...



Ἦταν ἡ ἐποχὴ ποὺ στὸν θεσσαλικὸ κάμπο ὁ λίβας χόρευε πάνω στὰ στάχυα. 

Οἱ ἄνθρωποι θέριζαν ἀκόμη μὲ τὰ δρεπάνια, 
οἱ γυναῖκες φοροῦσαν σφιχτᾷ τὰ μαντίλια στὰ κεφάλια τους
 καὶ κουβαλοῦσαν στὰ χέρια τὰ δεμάτια κρατῶντας τα ψηλᾷ. 

Ἀνάπαυλα...




Παλεύει ὁ λαὸς νὰ ὀρθοποδήσῃ, πάλι νὰ στήσῃ τὴ χώρα στὰ πόδια της. 


Δύσκολα χρόνια. 



Νωπὲς εἶναι ἀκόμη οἱ εἰκόνες παγκοσμίων πολέμων καὶ ἐμφυλίων, 

μὰ τὸ γαλάζιο τ’ οὐρανοῦ καὶ τῆς θάλασσας, 

ἡ ἀπαλὴ καμπύλη τῶν βουνῶν στὸ βάθος καὶ αὐτὲς οἱ μικρὲς 

μὰ τόσο μεγάλες στιγμὲς ἀνάπαυλας καὶ χαλάρωσης!


Δὲν ὑπάρχει κούραση, μόνο εὐτυχία!


--------------------------------------------



Φωτογραφία: Greece. Trikeri. 1964. Fisherman and his family. "A Greek Portfolio" p.37

© Costa Manos/Magnum http://www.magnumphotos.com/



Γερόντισσα...




     Ὁ φακὸς τοῦ Τάκη Τλοῦπα, ἀποτύπωσε τὶς στρογγυλὲς καλύβες τῶν Σαρακατσάνων, λίγο πρὶν ἀλλάξει ριζικὰ ὁ τρόπος ζωῆς τους, ὅταν ἀποκτῆσαν δική τους γῆ. Ὁ Τλοῦπας συγκράτησε ἀπὸ τὴν ἐποχὴ αὐτὴ τοὺς ἥρεμους καὶ περισσότερο ἐναρμονισμένους μὲ τὴ φύση ρυθμοὺς ζωῆς.

     Ἦταν τὀτε, ποὺ ἡ φωτιὰ ἔκαιγε μέρα - νύχτα, χειμῶνα - καλοκαῖρι, προσφέροντας ζέστη, φωτισμὸ καὶ φρεσκομαγειρεμένο φαγητό στὸ τραπέζι τῆς οἰκογένειας.

Τετάρτη 20 Μαΐου 2015

Στιγμές...




ΣΤΙΓΜΕΣ

Αὐτὲς τὶς στιγμὲς τὶς ἀβάσταγες
ἀγάπησε, ἀκομα περισσότερο 
γιατὶ μόνο ἔτσι 
θὰ κάνῃς τὸ ἀντιμέτρημα 
μὲ τὸ παράλογο, νικηφόρο· 

καὶ ἄσε τὸ βλέμμα λεύτερο 
ν΄ ἀντικρύσῃ τὰ ὄμορφα 
ποὺ σὲ περιβάλλουν, 
καὶ κράτα τὴν ἀνάσα 
μὴν τὰ τρομάξῃς, 
ὅταν σταθοῦν στὸ πλάι σου 
καὶ σοῦ γελάσουν χαρούμενα· 

καὶ φύλακες θὰ γίνουν, 
καὶ προστάτες, 
ὅταν ἡ θλίψη θὰ σὲ καθηλώνῃ 
καὶ γύρω θὰ οὐρλιάζουν 
αὐτὰ ποὺ ἀποφεύγεις. 

Τότε θὰ πάψῃς νὰ εἶσαι 
σκαπανέας τοῦ χάους, 
καὶ θὰ προφυλάξῃς τὰ ἀπείραγα 
μὲ χέρια γυμνὰ 
καὶ καρδιὰ ξέχειλη ἀπὸ λύπη 
γιὰ τὴν κατάντια 
ποὺ οἱ ἄνθρωποι περήφανα 
ἐπιδεικνύουν ὡς παράσημο. 

Τότε θὰ καταλάβῃς! 

Ὅταν ἡ ζωὴ πάψῃ νὰ εἶναι 
στιγμὲς ποὺ σὲ προσπερνᾶνε… 




Χλόη


Τετάρτη 11 Μαρτίου 2015

Μυστικά...



Κλείδωσε ἡ ματιὰ

τὰ φλογισμένα χείλη

στεγνὰ, παλεύουν

ν’ἀνασάνουν

Σκύβεις, γεύεσαι

πάλλεσαι·

μυστικὰ

μάχονται νὰ λυτρωθοῦν

σκληρὰ ἀπειλῶντας,

τὴν ἁπαλότητα

τῆς φύσεως


Χλόη, 11/3/2015

Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου 2015

Βιάσου...




Τὰ μαῦρα σύννεφα

ἀστραποβροντᾶνε 

στὸν ὁρίζοντα


Τὰ ζωντανὰ ρουθουνίζουν

ποδοπατᾶνε 

τὸ ξερὸ χῶμα


Σκύβουν, παίρνουν

λίγο ἄχυρο

ἀναμασᾶνε ἀνήσυχα


Καὶ ὁ ἀέρας φέρνει

μεθυστικὸ 

ἄρωμα βροχῆς


Βιάσου…


Χλόη, 15/1/2015
Φωτογραφία, Τάκης Τλοῦπας, Βιαστικό μάζεμα. Τερψιθέα Λαρίσης, 1946.

Τὸ χρέος...




Χτυπιὲς ἀπανωτὲς 

κι ἀνυπόμονες

ἂχ καρδιά μου

κόκκινη ἡ γῆς

Πόλεμε στὸ πλήρωσα

τὸ χρέος

ἔχω νὰ σπείρῳ τώρα

νὰ κάμῳ πάλι 

πράσινη τὴ γῆ

νὰ κρύψῳ τὰ σημάδια

οὐλὲς

νὰ μὴν ὑπάρχουν

καὶ τὴν ψυχὴ

θὰ 'γιάνῃ ἡ ἀγάπη...


Χλόη 12/2/2015


Ἀρχαῖο θέατρο Ἐπιδαύρου...




Ἀρχαῖο θέατρο Ἐπιδαύρου: τὸ τελειότερο ἀρχαῖο ἑλληνικὸ θέατρο, ἀπὸ ἄποψη ἀκουστικῆς καὶ αἰσθητικῆς!

     «Ἐπιδαυρίοις δέ ἐστι θέατρον έν τῷ ἱερῶ μάλιστα ἐμοί δοκεῖ θέα ἄξιον. Τό μέν γάρ Ρωμαίων πολύ δή τι ὑπερῆρχεν τῶν πανταχοῦ τῷ κόσμῳ μεγέθει δέ Ἀρκάδων τό ἐν τῇ μεγάλη πόλει ἀρμονίας δέ ἢ κάλλους ἓνεκα ἀρχιτέκτων ποῖος ἐς ἅμιλλαν Πολυκλείτω γένοιτ᾽ ἂν ἀξιόχρεως. Πολύκλειτος γάρ καί θέατρον τοῦτο καίοἴκημα τό περιφερές ὁ ποιήσας ἦν» (Παυσανίας, Ἑλλάδος Περιήγησις, Κορινθιακά - II.27.5)

Ἡ Ἑλλάδα τοῦ ἐμφυλίου...




Εἶναι ἀπειλητικὸς 

ὁ κόσμος γύρω σου

καὶ ὁ μόνος σύμμαχος 

εἶναι ὁ χρόνος...


Χλόη
Φωτογραφία ©Time Inc. Dmitri Kessel, 1948. Ἡ Ἑλλάδα τοῦ ἐμφυλίου.


Θερισμός...





Τὸν χαλασμὸ τὸν εἴδαν, 

τὸν ἔνιωσαν

ἀνήκουν στὴ γενιὰ 

τῶν πολέμων

μαῦρα τὰ χωράφια 

πάλεψαν ν’ ἀναστήσουν

τὸν σπόρο τῆς σοδειᾶς

καὶ τῆς ἐλπίδος…




Χλόη

Ἡ φωτογραφία εἶναι τοῦ Τάκη Τλοῦπα. Θερισμός. Μεσημεριανό διάλειμμα ἀπ' τὸν κάματο.


Καρυάτιδες...




Καρυάτιδες

Μπροστὰ στὶς Καρυάτιδες, τὶς μαρμαρένιες κόρες,

σταθήκαμε θαυμάζοντας κι οἱ δυό μας ὧρες κι ὦρες.

Ἀκίνητα τὰ μάτια σου ἔδειχναν κάποια λύπη

γιὰ κείνη ποὺ μᾶς ἔκλεψαν κι ἀπὸ τὶς ἄλλες λείπει,

στὴ ξενιτιά, στὴν σκοτεινιά, στὰ πέρατα τοῦ κόσμου.

Μὰ ἐγὼ τὶς ἔβρισκα σωστές, ὅλες σωστὲς ἐμπρός μου

κι ἔλεγα πὼς θὰ γύρισε κι ἐκείνη ἀπὸ τὰ ξένα

γιατὶ μετροῦσα, ἀγάπη μου, μαζὶ μ᾿ αὐτὲς καὶ σένα.



Ἰωάννης Πολέμης (1862-1924)

Κυριακή 18 Ιανουαρίου 2015

Τὸ φιλί...




     Χαμένο ανάμεσα σε δεκάδες άλλα όστρακα, σε μια μικρή γωνιακή προθήκη της αίθουσας 54 του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, βρίσκεται ένα φιλί. Νεαρός, σχεδόν πιτσιρικάς, στεφανωμένος και με το χνούδι της εφηβείας ακόμη στο μάγουλο, δίνει με τα μάτια του ανοιχτά το πρώτο του φιλί, σκυμμένος προς το μέρος της. Εκείνη, όμορφη όπως αφήνεται να εννοηθεί από το τυλιχτό της βραχιόλι, έχει αγκαλιάσει τρυφερά το σγουρό του κεφάλι, λυγίζοντας με νάζι τα ακροδάχτυλα του δεξιού της χεριού.