Ἔτσι πολὺ ἀτένισα...

Ἔτσι πολὺ ἀτένισα 

Τὴν ἐμορφιὰ ἔτσι πολὺ ατένισα,

ποῦ πλήρης εἶναι αὐτῆς ἡ ὅρασίς μου.

Γραμμὲς τοῦ σώματος. Κόκκινα χείλη. Μέλη ἡδονικά.

Μαλλιὰ σὰν ἀπὸ ἀγάλματα ἑλληνικά παρμένα·

πάντα ἔμορφα, κι ἀχτένιστα σὰν εἶναι,

καὶ πέφτουν, λίγο, ἐπάνω στ' ἄσπρα μέτωπα.

Πρόσωπα τῆς ἀγάπης, ὅπως τἄθελεν

ἡ ποίησίς μου....... μὲς στὲς νύχτες τῆς νεότητός μου,

μέσα στὲς νύχτες μου, κρυφά, συναντημένα......

Κωνσταντίνος Καβάφης
Γράμματα, Τόμ. 4, Ἀρ. 37 (1917)

Φωτογραφία: Ἀμαζόνα. Ρωμαϊκὸ ἀντίγραφο ἀπὸ ἑλληνικὸ πρωτότυπο, 440-430 π.Χ. Rome, Capitoline Museums, Palazzo dei Conservatori, Halls of the Horti of Maecenas.

Κερύνειος ἔλαφος...

   Τὸ ἐλάφι τῆς Κερύνειας τὸ εἶχε χαρίσει στὴ θεὰ Ἄρτεµη ἡ Ταϋγέτη, κόρη τοῦ Ἄτλαντος καὶ µητέρα τοῦ Λακεδαίµονος, πρώτου βασιλέα τῆς Σπάρτης. Ἦταν τὸ ὀµορφότερο τοῦ κόσµου μὲ χρυσὰ κέρατα καὶ χάλκινες ὁπλές. Ἦταν ἀκούραστο στὸ τρέξιµο καὶ δὲν ἄφηνε κανέναν νὰ τὸ πιάσῃ. Τὸ καταφύγιό του βρισκόταν στὸ ὄρος Κερύνεια, ἢ στὴν Οἰνόη στὸ ναὸ τῆς Ἀρτέμιδος. 

Ἐν Σπάρτη...

   Ὁ Κλεομένης ἦταν βασιλιὰς τῆς Σπάρτης ἀπὸ τὸ 235 π.Χ. μέχρι τὸ 222 π.Χ. Ἔκανε πολλὲς μεταρρυθμίσεις προσπαθῶντας νὰ ξανακάνῃ τὴν Σπάρτη μεγάλη δύναμη στὴν Ἑλλάδα. Ἀναμόρφωσε τὰ συσσίτια καὶ τὸν στρατό, μοίρασε γῆ σὲ ἀκτήμονες Σπαρτιᾶτες καὶ ἐπανέφερε τὸν αὐστηρὸ τρόπο ζωῆς τῶν νέων.

Τὸ Θέατρο τοῦ Διονύσου Ἐλευθερέως...

A Reconstructed Theatre Of Dionysus, Athens Greece, Ken Welsh, 1880. © Wal-Mart Stores, Inc.

Φανταστική αναπαράσταση του Θεάτρου του Διονύσου στην Αθήνα.

   Τὰ κατάλοιπα τοῦ θεάτρου τοῦ Διονύσου Ἐλευθερέως, σὲ ἄμεση χωρικὴ καὶ συμβολικὴ σχέση μὲ τὸ ὁμώνυμο ἱερό, δεσπόζουν στὸ ἀνατολικό τμῆμα τῆς νότιας πλαγιᾶς τῆς Ἀκροπόλεως.

Ὁ χῶρος αὐτὸς ἔχει συνδεθεῖ μὲ τὴ γένεση καὶ ἐξέλιξη ἑνὸς ἀπὸ τὰ κορυφαῖα ἐπιτεύγματα τοῦ ἀρχαίου ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, δῆλα δὴ τοῦ δράματος καὶ τῆς συλλήψεως τοῦ θεάτρου ὡς καλλιτεχνικῆς καὶ ἀρχιτεκτονικῆς δημιουργίας. Ἐδῶ πρωτοδιδάχτηκαν τὰ κορυφαῖα ἔργα τῶν μεγάλων κλασικῶν δραματικῶν ποιητῶν, Αἰσχύλου, Σοφοκλέους, Εὐριπίδου, Ἀριστοφάνους καὶ Μενάνδρου, τὰ ὁποῖα ὄχι μόνο παίδευσαν πολύπλευρα τὸ ἀθηναϊκὸ κοινὸ καὶ συνέβαλαν καθοριστικὰ στὸν συνεχῆ ἐπαναπροσδιορισμὸ τῆς ταυτότητας τοῦ ἀθηναίου πολίτου ὡς μέλους τοῦ δημοκρατικοῦ πολιτεύματος, ἀλλὰ ἔως σήμερα συνιστοῦν πνευματικὴ παρακαταθήκη γιὰ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα. 

Ὁ Ναὸς τῆς Ὁμονοίας...

   Ὁ Ἀκράγας εἶναι πόλη στὴ νότια ἀκτὴ τῆς Σικελίας καὶ ἰδρύθηκε γύρω στὸ 582-580 π.Χ. ἀπὸ ἀρχαίους Ἕλληνες ἀποίκους τῆς Γέλας (κατὰ τὸν Θουκυδίδη) ἢ Ροδίους (κατὰ τὸν Πολύβιο)

   Στὸν Ἀκράγαντα (Ἀγκριτζέντο), κτίστηκε τὸν 5ο αἰ. π.Χ. ὁ τεραστίων διαστάσεων δωρικὸς ναὸς τῆς Ὁμονοίας (39x17μ.). Στὰ νεότερα χρόνια μετατράπηκε σὲ καθολικὴ ἐκκλησία καὶ διατήρησε αὐτὸν τὸν χαρακτῆρα ἔως τὸ τέλος τοῦ 18ου αἰ.. 

   Ὁ σοφὸς Ἐμπεδοκλῆς, γέννημα θρέμμα τῆς πόλεως, συνήθιζε νὰ λέῃ γιὰ τοὺς συμπολίτες του ὅτι ζοῦσαν σὰν νὰ ἦταν νὰ πεθάνουν τὴν ἄλλη μέρα καὶ ἔχτιζαν σὰν νὰ ἦταν νὰ ζήσουν γιὰ πάντα. Τὰ ἐξαίσια δείγματα τῆς ἑλληνικῆς ἀρχιτεκτονικῆς εἶναι τόσο πολλά, ὥστε δικαίως ἀποκαλεῖται ἡ περιοχὴ τοῦ Ἀκράγαντα «Κοιλάδα τῶν Ἑλληνικῶν Ναῶν».

   Στὸν προαύλιο χῶρο τοῦ Ναοῦ τῆς Ὁμονοίας ἕνας Πολωνὸς γλύπτης ἔκανε παλαιότερα μία μεγάλη ἔκθεση καὶ ἔχει ἀφήσει ὡς δῶρο ἕνα τεράστιο ἄγαλμα ἀπὸ ὀρείχαλκο, ποὺ παριστάνει τὴν πτώση τοῦ Ικάρου…

Χλόη

Θράκη - Γῆ τοῦ Ὀρφέως!

Μὲ τὴν ὄψη, μὲ τ΄ ἀνάστημα

μὲ τὸ νοῦ μὲ τὸ βιολί

νὰ ἡ Θρακιώτισσα τῶν ὅλων

ζωντανεύτρα μουσική!

Καὶ μ΄ ἐσένα, Ὀρφέα, σὰν πνέματα

κι ἐμεῖς καὶ ὅλα καὶ οἱ Θεοί

κι ἦταν ἡ λατρεία μυστήριο

καὶ ἡ θρησκεία μουσική. 

Κ. Παλαμᾶς,

Ὁ Δωδεκάλογος τοῦ Γύφτου, Λόγος ΙΒ’ -Ὁ κόσμος

***

Θράκη καὶ μουσικὴ συμβαδίζουν στὸ πέρασμα τῶν αἰώνων: 

«Ἀπό δέ τοῦ μέλους τοῦ ῥυθμοῦ καί τῶν ὀργάνων καί ἡ μουσικὴ

πᾶσα Θρᾳκία καί Ἀσιᾶτις νενόμισται...»

(Στράβων, «γεωγραφικά» 10, 3, 17, 1)

    Ἡ ἴδια ἡ μυθολογία, μῆτρα ποὺ γεννᾶ τὴν ἐρμηνεία ὅλων τῶν φαινομένων, τοποθετεῖ τὸν πρῶτο τῶν μουσικῶν στὴ Θράκη. Μύστης καὶ σαγηνευτής, μὲ ὅπλο τὴ λύρα του, ὁ Ὀρφέας γλύκανε τὰ ὄντα, ἐμψύχωνε τοὺς ἥρωες, ὅπως καὶ τοὺς Ἀργοναῦτες στὴν ἐκστρατεία τους καὶ θεωρεῖται ὁ ἰδρυτὴς τῶν Ὀρφικῶν.

    Στὴν εἰκόνα βλέπουμε τὸν Ὀρφέα· λεπτομέρεια ἀπὸ ἐρυθρόμορφο κρατῆρα, 450 – 440 π.Χ. Ἀρχαιολογικὴ Συλλογὴ Κρατικῶν Μουσείων Βερολίνου.

Ἡ διαδρομὴ τῶν Ἑλληνικῶν Μύθων: Αἴας

Ἡ διαδρομὴ τῶν Ἑλληνικῶν Μύθων στὴ Δυτικὴ Μεσόγειο.

   Ἀπὸ τὸν 7ο αἰ. π.Χ. οἱ Ἕλληνες ἐγκαταστάθηκαν στὴ Νότιο Ἰταλία καὶ τὴ Σικελία. Μαζί τους ἔφεραν τοὺς μύθους τῶν θεῶν καὶ τῶν ἡρώων τους.

Ὀρφεύς, ἄριστος ὀρχηστής...

Ὀρφεύς, 1891, Franz Stuck. Oil on gold-ground panel. Museum Villa Stuck

[15] Ἐῶ λέγειν, ὅτι τελετὴν οὐδεμίαν ἀρχαίαν ἔστιν εὑρεῖν ἄνευ ὀρχήσεως, Ὀρφέως δηλαδὴ καὶ Μουσαίου καὶ τῶν τότε ἀρίστων ὀρχηστῶν καταστησαμένων αὐτάς, ὥς τι κάλλιστον καὶ τοῦτο νομοθετησάντων, σὺν ῥυθμῷ καὶ ὀρχήσει μυεῖσθαι. ὅτι δ᾽ οὕτως ἔχει, τὰ μὲν ὄργια σιωπᾶν ἄξιον τῶν ἀμυήτων ἕνεκα, ἐκεῖνο δὲ πάντες ἀκούουσιν, ὅτι τοὺς ἐξαγορεύοντας τὰ μυστήρια ἐξορχεῖσθαι λέγουσιν οἱ πολλοί. (Λουκιανοῦ, ΠΕΡΙ ΟΡΧΗΣΕΩΣ)

«Μαχομένων δὲ ἐν τῷ Μαραθῶνι χρόνος ἐγίνετο πολλός»

«Μαχομένων δὲ ἐν τῷ Μαραθῶνι χρόνος ἐγίνετο πολλός»

«Kυνέγειρος ὁ Εὐφορίωνος ἐνθαῦτα ἐπιλαμβανόμενος τῶν ἀφλάστων νεός, τὴν χεῖρα ἀποκοπεὶς πελέκεϊ πίπτει»

Ἀλφειός καὶ Ἀρέθουσα...

Ἀπ’ τὰ ποταμίσια χείλη τοῦ Ἀλφειοῦ

ἀπ’ τὸν ἀσπρογάλανο κόρφο τῆς Ἀρέθουσας

κι’ ἀπ’ τοῦ Δία τὸ πέτρινο μάτι,

μέσ’ ἀπ ’τὰ πληγωμένα μάρμαρα

ποὺ φέγγει τοῦ Ἴωνα καὶ τοῦ Δωριέα ἡ ψυχή,

κι’ ἀπ ’τὰ κιονόκρανα

ποὺ δένει ὁ ἥλιος τὰ κουρασμένα του ἄλογα,

ἀπ’ τὰ πλεγμένα δάχτυλα τοῦ πεύκου καὶ τῆς δάφνης

ἐδῶ,

σὲ τούτη τὴν παρθενικὴ μῆτρα τῆς Ὀλυμπίας

ποὺ δὲν ἄλλαξε δὲ μολεύτηκε δὲ θὰ πεθάνῃ ποτέ,

ἐδῶ θὰ ξαναγεννηθῇ τὸ φῶς.

[Φῶς τῆς Ὀλυμπίας (τμῆμα), Τάκης Δόξας* (1913 – 1976)].

Ἀρχαῖο θέατρο Ἐπιδαύρου...

Ἀρχαῖο θέατρο Ἐπιδαύρου: τὸ τελειότερο ἀρχαῖο ἑλληνικὸ θέατρο, ἀπὸ ἄποψη ἀκουστικῆς καὶ αἰσθητικῆς!

     «Ἐπιδαυρίοις δέ ἐστι θέατρον έν τῷ ἱερῶ μάλιστα ἐμοί δοκεῖ θέα ἄξιον. Τό μέν γάρ Ρωμαίων πολύ δή τι ὑπερῆρχεν τῶν πανταχοῦ τῷ κόσμῳ μεγέθει δέ Ἀρκάδων τό ἐν τῇ μεγάλη πόλει ἀρμονίας δέ ἢ κάλλους ἓνεκα ἀρχιτέκτων ποῖος ἐς ἅμιλλαν Πολυκλείτω γένοιτ᾽ ἂν ἀξιόχρεως. Πολύκλειτος γάρ καί θέατρον τοῦτο καίοἴκημα τό περιφερές ὁ ποιήσας ἦν» (Παυσανίας, Ἑλλάδος Περιήγησις, Κορινθιακά - II.27.5)

Τὸ φιλί...

     Χαμένο ανάμεσα σε δεκάδες άλλα όστρακα, σε μια μικρή γωνιακή προθήκη της αίθουσας 54 του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, βρίσκεται ένα φιλί. Νεαρός, σχεδόν πιτσιρικάς, στεφανωμένος και με το χνούδι της εφηβείας ακόμη στο μάγουλο, δίνει με τα μάτια του ανοιχτά το πρώτο του φιλί, σκυμμένος προς το μέρος της. Εκείνη, όμορφη όπως αφήνεται να εννοηθεί από το τυλιχτό της βραχιόλι, έχει αγκαλιάσει τρυφερά το σγουρό του κεφάλι, λυγίζοντας με νάζι τα ακροδάχτυλα του δεξιού της χεριού.

Θρησκεύω...

    «῾῾Θρησκεύει῾῾, αἰτιατικῇ: θεοσεβεῖ, ὑπηρετεῖ τοῖς θεοῖς· λέγεται γὰρ ὡς Ὀρφεὺς Θρᾷξ πρῶτος ἐτεχνολόγησε τὰ Ἑλλήνων μυστήρια, καὶ τὸ τιμᾶν θεὸν, θρησκεύειν ἐκάλεσαν ὡς Θρᾳκίας οὔσης τῆς εὐρέσεως.» Λεξικὸ Σουίδα

     «…γιατὶ λένε πὼς πρῶτος ὁ Θρᾷξ Ὀρφέας συγκρότησε τὰ Ἑλληνικὰ Μυστήρια καὶ τὸ νὰ τιμᾷς θεό, τὸ ὀνόμασαν ῾῾θρησκεύειν῾῾, γιατὶ ἦταν θρακική ἐπινόηση.» 

Τῆς Ἀθηνᾶς ἀνάγλυφο...

Τῆς Ἀθηνᾶς ἀνάγλυφο...

Πῶς ἀκούμπησες ἄπραγα τὸ δόρυ;

Τὴ φοβερή σου περικεφαλαία

βαριὰ πῶς γέρνεις πρὸς τὸ στῆθος, Κόρη;

Ποιὸς πόνος τόσο εἶναι τρανός, ὦ Ἰδέα,

γιὰ νὰ σὲ φτάσῃ! Ὀχτροὶ κεραυνοφόροι

δὲν εἶναι γιὰ δικά σου τρόπαια νέα;

Δὲν ὁδηγεῖ στὸ Βράχο σου τὴν πλώρη

τοῦ καραβιοῦ σου πλέον πομπὴ ἀθηναῖα;

Σὲ ταφόπετρα βλέπω νὰ τὴν ἔχη

καρφωμένη μία πίκρα τὴν Παλλάδα.

Ὤ! κάτι μέγα, ἀπίστευτο θὰ τρέχη ...

Χαμένη κλαῖς τὴν ἱερή σου πόλη

ἢ νεκρὴ μέσ᾿ στὸ μνῆμα καὶ τὴν ὅλη

τοῦ τότε καὶ τοῦ τώρα, ὠιμένα! Ἑλλάδα;

Κωστῆς Παλαμᾶς

Στὴ φωτογραφία βλέπουμε τὸ μικρὸ ἀνάγλυφο τῆς σκεπτόμενης Ἀθηνᾶς. Αὐστηρὸς ρυθμός, 5ος αἰ. π.Χ.
Ὓψος: 54 ἑκ., πλάτος: 32 ἑκ. Μουσεῖο Ἀκρόπολης

Ἡ φωτογραφία ἀνήκει στὸν Marsyas καὶ τὴν βρῆκα στὴν wikipedia.

Ὁ κύων τοῦ Μαραθῶνος...

     Σύμφωνα μὲ τὸν Αἰλιανό, ὁ σκύλος ἑνὸς ὁπλίτου Μαραθωνομάχου, ἀκολούθησε τὸν κύριο του στὸ ἀθηναϊκὸ στρατόπεδο καὶ συμπολέμησε μαζί του ἐναντίον τῶν Περσῶν στὴν μάχη τοῦ Μαραθῶνος, τὸ 490 π.Χ. 

Αἰώνιος Ἔφηβος…

Αἰώνιο βλέμμα

αὐτὸ ποὺ σὲ κοιτάζει,

μαγνητίζει·

ξεχνᾶς τὸ ψυχρὸ ὑλικὸ

καὶ νιώθεις τὴ θέρμη τῆς ἐκφράσεως

τῆς ἤρεμης ζωντάνιας.

Αἰώνιος Ἔφηβος…

Χλόη

Φωτογραφία,  ἀπὸ ἀνεμούριον

Ἐμπόριο οἴνου τὸν 8ον αἰ. π.Χ.

Ἡ ἀρχαιότερη γραπτὴ μαρτυρία γιὰ τὴ μεταφορὰ οἴνου διὰ θαλάσσης, δίδεται στὸν Ὅμηρο.

Στὴν ραψωδία Ι, τῆς Ἰλιάδος, ὁ Νέστωρ θυμίζει στὸν Ἀγαμέμνονα πὼς οἱ σκηνές του εἶναι γεμάτες οἴνο, ποὺ μεταφέρουν κάθε ἡμέρα ἀπὸ τὴ Θράκη τὰ πλοῖα τῶν Ἀχαιῶν, διασχίζοντας τὸ πέλαγος. Ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς στίχους καὶ ἀπὸ ἀρκετοὺς ἄλλους, διαπιστώνουμε τὴν ὕπαρξη ἑνὸς ἐντατικοῦ ἐμπορίου οἴνου, τὸν 8ον αἰ. π.Χ..

«Ἀτρεΐδη σὺ μὲν ἄρχε· σὺ γὰρ βασιλεύτατός ἐσσι.

δαίνυ δαῖτα γέρουσιν· ἔοικέ τοι, οὔ τοι ἀεικές. 

πλεῖαί τοι οἴνου κλισίαι, τὸν νῆες Ἀχαιῶν

ἠμάτιαι Θρῄκηθεν ἐπ᾽ εὐρέα πόντον ἄγουσι·» (69-71)

Δηλαδή:

«Ἀτρείδη, σ’ ἄλλα σὺ κάμε, ὡς εἶσαι ὑπέρτατος τῶν ἄλλων ἡγεμόνων.

Εἰς δεῖπνον σὺ τοὺς γέροντες προσκάλεσε. Σοῦ πρέπει,

εἶναι οἱ σκηνές σου ἀπὸ κρασιὰ γεμάτες, ποὺ ἀπ’ τὴν Θράκην

σοῦ φέρνουν καθημερινῶς τῶν Ἀχαιῶν τὰ πλοῖα…»

(Μετάφραση: ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΟΛΥΛΑ)

Τὸ ἀρχαῖο κείμενο εἶναι ἀπὸ http://www.mikrosapoplous.gr/iliada/BIBLIO_9_1_161.htm
Στὴν εἰκόνα βλέπουμε σὲ ἀγγειογραφία, ἑλληνικὸ ἐμπορικὸ πλοῖο, ~ 550 π.Χ. ἀπὸ http://www.historyforkids.org

Ὁ Πλούταρχος γιὰ τὴν ἀνδρεία τῶν Θρακῶν...

     Γιὰ τὴν ἐξαιρετικὴ ἀνδρεία τῶν Θρακῶν στὶς μάχες, ἔχουμε τὴν μαρτυρία τοῦ Πλουτάρχου, ὁ ὁποῖος ἀναφέρει ὅτι στὴν Μάχη τῆς Πύδνας (148 π.Χ) στὴν μεγάλη αὐτὴ μάχη μεταξὺ τῶν Ρωμαίων καὶ τῶν Μακεδόνων, ἀπὸ τὸν στρατὸν τοῦ Περσέως, βάδιζαν πρῶτοι οἱ Θρᾶκες, μὲ ἀρχηγὸ τὸν Ἀλέξανδρον (Θρᾷκας ὧν Ἀλέξανδρος ἡγεῖτο), καὶ ἡ θέα τους ἐξέπληττε.